سنگ تیشه ای همانگونه که از نامش مشخص است سنگی است که به وسیله تیشه سطح آن خراشیده شده است. از قدیم مرسوم بوده که سنگ های مورد استفاده در معابر را با تیشه که ابزاری فلزی بوده و روی آن به حالت ناخن درآمده و دسته ای چوبی داشته، تیشه‌ای می کردند و این کار دلایل مختلفی داشت که یکی از مهمترین علتهای آن کاهش میزان لیزی سطح و ایجاد اصطکاک است. این کار معمولاً برای سنگ های مورد استفاده در کف فضاهای عمومی و یا روی پله‌ها انجام میشود و گاهی نیز برای سنگ های نما. سنگ های مورد استفاده برای این منظور سنگ های تراورتن و یا سنگ های خاصی مانند سنگ سمیرم می باشند.
با تیشه‌ای کردن، سنگ دارای ظاهری یکسان و یکنواخت خواهد شد که در آن تنوع طرح و رنگ به میزان زیادی محو می شود. باید توجه داشت که پس از فرآیند ساب زدن سنگ، نقش اصلی آنها کاملاً مشخص و نمایان خواهد شد و اگر این نقش زیبا و جذاب نباشد میتوان با تیشه‌ای کردن، نقش‌های نازیبای سنگ را در شلوغی اثر تیشه محو و در عوض رنگ زمینه سنگ را به نمایش گذاشت.
تیشه ای کردن باعث ایجاد سطحی روشن تر از سنگ می شود و در فرآیند ساب زنی دقیقا عکس این فرآیند رخ میدهد و رنگ واقعی سنگ که تیره تر است همراه با جزئیات نقش و نگار بر روی آن نمایان می شود. در فرآیند ساب زنی، نقش و نگار سنگ با جزئیات به نمایش در می آید. لذا با تیشه‌ای کردن میتوان آن را سفیدتر و روشن تر نشان داد.
بعضی از سنگها به صورت ساب خورده استفاده چندانی ندارند و تنها به صورت تیشه‌ای مورد استفاده قرار می گیرند. از این دسته سنگها میتوان به سنگ سمیرم و یا نیزار اشاره کرد که به علت جذب بالای آب پس از ساب خوردن سریع کثیف شده و سطح نا زیبایی را تشکیل می دهند که با ایجاد سطحی متخلخل و تیشه ای می توان باعث محو شدن آثار خوردگی های ناشی از هوازدگی و یا لک های موجود بر روی سطح شد.
از لحاظ تراکم در تیشه زنی، چندین نوع تیشه زنی وجود دارد. در تیشه کاری چنانچه تیشه در یک جهت و یکبار زده شود، به صورت تنک (گسترده) دیده میشود و به آن یک تیشه می‌گویند و اگر به صورت کاملاً پر زده شود طوری که سطح سنگ با خلل و فرج ناشی از تیشه زنی پوشیده شود، به آن دو تیشه می‌گویند و چنانچه در دو مرحله یک بار به صورت افقی و یک بار به صورت عمودی جهت تیشه زنی تغییر یابد، به آن تیشه چپ و راست می‌گویند.
اگر از تیشه ای با طول ناخن های بلند استفاده شود باعث ایجاد خراش های عمیق بر روی سطح سنگ میشود که به آن کلنگی گفته و اگر تلفیقی از دو عملیات تیشه زنی و کلنگ زنی انجام شود به سطح حاصل از آن تیشه کلنگ گویند.
با گذشت زمان این فرآیند نیز از تکنولوژی به دور نماند و ماشین های تیشه زنی ساخته شد که سنگ های فرآوری شده به وسیله این ماشین ها به نام تیشه ماشینی در بازار شناخته می شوند.
در ابتدای ورود ماشین های تیشه زنی، مشکل عدم یکنواختی عمق خراش وجود داشت، که علت آن مبنا گیری ماشین ها از سطح زیرین سنگ بود که این امر باعث می شد تا با تغییر ضخامت سنگ، میزان فرو رفتگی ناخنهای دستگاه بر روی سطح سنگ نیز تغیر نماید. زیرا که ضخامت سنگ ها در اغلب موارد متفاوت بود. که بعدها این ایراد نیز بر طرف گردید.
از دیگر ماشین های شناخته شده در تیشه زنی، ماشین بوش همر می باشد. سنگ از زیر این دستگاه عبور می کند و بسته به تنظیمات دستگاه میتوان عمق خراش های روی سطح سنگ را تنظیم نمود. امروزه استفاده از سنگ های تیشه ماشینی، بسیار متداول می باشد. از دیگر انواع عملیت سطحی بر روی سنگ میتوان به چرمی کردن سطح، مضرس کردن، آنتیک کاری کردن و بادبر کردن اشاره کرد
